Cây Ích Mẫu có công dụng gì?
Ích Mẫu loài cây thân thảo sống hằng năm cao hơn 1m. Thân hình vuông, ít phân nhánh. Lá mọc đối, có góc gần như tròn, có răng cưa rộng, các lá giữa dài, có xẻ thuỳ, các lá ở ngọn ngắn,
Mục lục
Đặc điểm của cây Ích Mẫu
Tên thường gọi: Ích mẫu, Cây chói đèn.
Tên khoa học: Leonurus heterophyllus Sweet.
Thuộc họ: Hoa môi – Lamiaceae.
Mô tả: Cây thân thảo sống hằng năm cao hơn 1m. Thân hình vuông, ít phân nhánh. Lá mọc đối, có góc gần như tròn, có răng cưa rộng, các lá giữa dài, có xẻ thuỳ, các lá ở ngọn ngắn, ít xẻ hoặc nguyên. Hoa màu trắng hồng hoặc màu tím hồng xếp thành vòng dày đặc ở nách lá. Quả nhỏ, có 3 cạnh, có màu nâu xám. Ở loài Leonurus sibiricus L thì cây nhỏ hơn, lá ở phía trên chia nhiều thuỳ hẹp hơn, cụm hoa rộng hơn, tràng hai môi với môi trên dài hơn môi dưới. Ra hoa vào tháng 3-5, ra quả vào tháng 6-7.
Bộ phận dùng: Toàn cây – Herba Leonuri, gọi là Ích Mẫu Thảo; quả – Fructus Leonuri, thường gọi là Sung Uý Tử.
Nơi sống và thu hái: Loài cây liên Nhiệt Đới mọc tự nhiên ở vùng đồng bằng và trung du, ít gặp ở vùng cao. Cây có thể trồng quanh năm nhưng tốt nhất là vào đầu mùa mưa. Cây ưa đất tơi xốp, thoát nước nhưng không kén đất nên có thể trồng ở nhiều nơi. Cần xử lý hạt giống trước khi gieo. Sau khi trồng được 3-4 tháng, khi cây bắt đầu ra hoa thì cắt để lại các chồi gốc để cây tiếp tục phát triển. Thu hoạch cây vào lúc trời nắng, rửa sạch, dùng tươi hoặc phơi trong râm để héo đem nấu cao, hoặc phơi khô để dùng dần.
Dược tính và công dụng của cây Ích Mẫu
Thành phần hoá học: Toàn bộ cây có chứa leonurin, atachydrin, leonuridin. Ích mẫu Việt Nam chứa 3 alcaloid (trong đó có alcaloid có N bậc, 3 flavonosid (trong đó có rutin), 1 glucosid có khung steroid. Hạt chứa leonurin. Các hoạt chất của Ích mẫu có tác dụng trên tử cung, huyết áp, tim mạch, hệ thần kinh, kháng sinh đối với một số vi trùng; ngoài ra có tác dụng đối với viêm thận và phù thũng cấp.
Tính vị, tác dụng: Ích Mẫu có vị hơi đắng, cay, tính hơi hàn, có tác dụng hoạt huyết điều kinh, khử ứ chỉ thống, lợi thuỷ tiêu thũng. Quả Ích mẫu có vị cay, đắng, tính hơi hàn, có tác dụng hoạt huyết điều kinh, lương can minh mục.
Công dụng: Ích mẫu thường được dùng chữa:
- Kinh nguyệt bế tắc, máu ứ tích tụ sau khi sinh đẻ, trước khi thấy kinh đau bụng hoặc kinh ra quá nhiều, làm an thai, giảm đau, làm dễ đẻ.
- Viêm thận, phù thũng, giảm niệu, đái ra máu.
- Hạt dùng vào thuốc phụ khoa, làm cho dạ con mau co lại, co tử cung, làm thuốc lợi tiểu và sáng mắt.
Cũng có thể dùng cây nấu cao. Dùng riêng hoặc phối hợp với Ngải cứu, Hương phụ, Nghệ đen. Dùng ngoài lấy cây tươi giã đặp trị mụn nhọt, viêm da, lở ngứa, sưng vú và chốc đầu.
Cây Ích Mẫu và các bài thuốc
Bài thuốc:
- Kinh nguyệt không đều, thấy kinh trước kỳ, kinh ít, đau bụng trước khi thấy kinh: Dùng 20g thân lá sắc uống 10 ngày kể từ ngày thứ 14 sau kỳ kinh. Hoặc dùng cao Ích mẫu 6-8g mỗi ngày.
- Viêm thận cấp và phù thũng: Ích mẫu tươi 180-240g, nấu với 700ml nước và cô lại còn 300ml, chia 2 lần uống trong ngày.
- Sau khi đẻ phù thũng, hoặc có thai đi đứng nhiều, xuống máu chân: Dùng Ích mẫu 20g, Ngưu tất, Rau dừa nước mỗi vị 15g sắc uống
- Suy nhược toàn thân và cằn cỗi ở phụ nữ: Ích mẫu 30-60g, nấu với trứng gà hay thịt gà.
- Can nhiệt, mắt đỏ sưng đau: Quả Ích mẫu, Cúc hoa, hạt Muỗng, hạt Mào gà trắng, Sinh địa, mỗi loại 10g, sắc nước uống.
Đừng bao giờ sử dụng bất cứ thứ gì bạn không chắc chắn 100% là an toàn và nếu bạn đang bị ốm, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thứ mà bạn không quen thuộc.
Xem thêm:
Fan Page: Thanh Vân Các
Hội nhóm: Nhóm giác quan thứ 6
