Cây Na có công dụng gì?
Na có nguồn gốc ở quần đảo Angti, được đem vào trồng ở nước ta lấy quả ăn. Thịt quả mềm và thơm, ngọt, ngon nhất là Na Dai. Các bộ phận của cây có thể thu hái quanh năm, thường dùng tươi.
Mục lục
Đặc điểm của Na
Tên thường gọi: Na, Mãng Cầu, Mãng Cầu Ta, Màng Cầu Dai.
Tên khoa học: Annona squamosa L.
Thuộc họ: Na – Annonaceae.
Mô tả: Cây cao 2-8m, vỏ có nhiều lỗ bì nhỏ, tròn, màu trắng. Lá hình mũi mác, tù hoặc nhọn, hơi mốc mốc ở phần dưới, hoàn toàn nhẵn, thường là mềm, dài khoảng 10cm, rộng khoảng 4cm, có 6-7 cặp gân phụ. Hoa nhỏ, có màu xanh lục, mọc đối với lá, có cuống dài khoảng 2-3cm. Hoa thường rũ xuống, có 3 lá đài màu lục, 3 cánh hoa ngoài hẹp và dày, các cánh hoa ở trong rất hẹp hoặc thiếu hẳn, nhiều nhị và nhiều lá noãn. Quả mọng kép, có màu xanh mốc, gần như hình cầu, đường kính khoảng 7-10cm, có từng múi, mỗi múi ứng với một lá noãn. Thịt quả màu trắng. Hạt đen có vỏ cứng.
Bộ phận dùng: Rễ, Lá, Quả, Hạt – Radix, Folium, Fructus et Semen Annonae Squamosae.
Nơi sống và thu hái: Gốc ở quần đảo Angti, được đem vào trồng ở nước ta lấy quả ăn. Thịt quả mềm và thơm, ngọt, ngon nhất là Na Dai. Các bộ phận của cây có thể thu hái quanh năm, thường dùng tươi.
Dược tính và công dụng của cây Na
Thành phần hoá học: Trong quả có 72% glucose, 14,52% saccharose, 1,73% tinh bột, 2,7% protid và vitamin C. Trong lá có một alcaloid vô định hình, không có glucosid, lá xanh chứa 0,08% dầu. Hạt chứa 38,5-42% dầu, trong đó các acid béo (acid myristic, palmitic, stearic, arachidic, hexadecanoic và oleic) chiếm tỷ lệ lớn. Trong hạt có một alcaloid vô định hình gọi là anonain. Chất độc trong hạt và rễ là các glycerid và các acid có phân tử lớn. Lá, vỏ và rễ chứa acid hydrocyanic. Vỏ chứa anonain.
Tính vị, tác dụng: Quả có vị ngọt, chua, tính ấm, có tác dụng hạ khí tiêu đờm. Quả xanh làm săn da, tiêu sưng. Hạt Na có vị đắng, hơi hôi, tính lạnh, có tác dụng thanh can, giải nhiệt, tiêu độc, sát trùng. Lá cũng có tác dụng kháng sinh tiêu viêm, sát trùng. Rễ cầm ỉa chảy.
Công dụng: Quả Na dùng chữa đi lỵ, tiết tinh, đái tháo, bệnh tiêu khát. Quả xanh dùng chữa lỵ và ỉa chảy. Quả Na điếc dùng trị mụn nhọt, đắp lên vú bị sưng. Hạt thường được dùng diệt côn trùng, trừ chấy rận. Lá Na dùng trị sốt rét cơn lâu ngày, mụn nhọt sưng tấy, ghẻ. Rễ và vỏ cây dùng trị ỉa chảy và trục giun, lá dùng trị xích lỵ cấp tính; lá dùng trị trẻ em lòi dom; quả dùng trị phù thũng ác tính. Tại Thái Lan, lá tươi và rễ dùng trị chấy, mụn nhọt, nấm tóc và lang ben. Ở một số quốc gia khác, rễ được dùng gây xổ; hạt, quả và lá dùng diệt côn trùng, duốc cá, diệt chấy; hạt kích thích và gây sảy thai.
Cây Na và các bài thuốc
Bài thuốc:
- Đi lỵ ra nước không dứt: 10 quả Na ương (chín nửa chừng) lấy thịt ra, còn vỏ và hạt cho vào 2 bát nước, sắc còn một bát, ăn thịt quả và uống nước sắc.
- Nhọt ở vú: Quả Na điếc mài với dấm bôi nhiều lần.
- Sốt rét cơn lâu ngày: Vò một nắm lá (20-30g) giã nhỏ, chế thêm nước sôi vào vắt lấy một bát nước cốt, lọc qua vải, phơi sương, sáng hôm sau thêm tí rượu quấy uống trước lúc lên cơn hai giờ. Mỗi ngày uống một lần, uống liền 5-7 ngày.
- Mụn nhọt sưng tấy: Lá Na, lá Bồ công anh, cũng giã đắp.
- Giun đũa chòi lên ợ ra nước trong: Dùng một nắm rễ Na mọc về hướng Đông, rửa sạch, sao qua, sắc uống thì giun
- Trừ chấy, rận: Giã nhỏ hạt lấy nước gội đầu hay ngâm quần áo. Để trừ chấy, giã nhỏ hạt Na trộn với rượu hoặc giấm mà vò vào đầu, xát vào chân tóc, bịt khăn lại, giữ 15 phút rồi gội đầu. Tránh không cho va vào mắt vì có độc.
Đừng bao giờ sử dụng bất cứ thứ gì bạn không chắc chắn 100% là an toàn và nếu bạn đang bị ốm, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thứ mà bạn không quen thuộc.
Xem thêm:
Cây Hoàng Đằng có công dụng gì?
Cây Nấm Hương có công dụng gì?
Fan Page: Thanh Vân Các
Hội nhóm: Nhóm giác quan thứ 6
