Cây Chanh Kiên có công dụng gì?
Cây Chanh Kiên, Lá, rễ, vỏ quả có vị the, mùi thơm, tính ấm, có tác dụng giải nhiệt, hoạt huyết, khỏi ho, tiêu đờm, tiêu thực. Dịch quả có vị chua, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, khỏi nôn, tiêu thực, sáng mắt.
Mục lục
Đặc điểm của cây Chanh Kiên
Tên thường gọi: Chanh Kiên.
Tên khoa học: Citrus limonia Osbeck.
Thuộc họ: Cam – Rutaceae.
Mô tả:
- Cây nhỏ, cao 2-5m, có nhánh không đều, không sở hữu gai hoặc gai mọc ngang, có thể dài tới 35mm, chồi non có màu tím. Lá tồn tại, xoan hay xoan dài, dài tới 7-8cm (tới 11cm), rộng 3-3,5cm (tới 6cm) tròn ở gốc, tròn hay có mũi nhọn ngắn ở chóp, mỏng, mép có răng tù, gân phụ mảnh, hơn 10 cặp, cuống tròn, không có cánh, nhưng thường dẹp, dài 6-8mm. Hoa màu trắng, nhuốm tía hoặc tim tím, khá lớn, đơn độc hay xếp 2-3 cái thành chùm nhỏ ở nách lá. Quả hơi to 2 x 1,7cm hoặc thuôn tròn đường kính 2,5cm, có u ở đỉnh, có vỏ mỏng, nhẵn, chia ra 10-12 múi, mỗi múi chứa 2-3 hạt hình trứng khá lớn, hơn dẹt, có vỏ dày bao lấy một hay nhiều phôi không, màu lục; vỏ dễ tróc, nạc chua.
- Ra hoa vào tháng 3-5, ra quả vào tháng 7-9.
Bộ phận sử dụng: Lá, quả, hạt, rễ, vỏ thân – Folium, Fructus, Semen, Radix et Cortex Citri Limoniae.
Nơi sống và thu hái: Loài phân bố ở miền Bắc nước ta và cả một số quốc gia Đôgn Nam Á khác. Cũng được trồng khắp nơi cùng với Chanh ta. Có thể thu hái các bộ phận khác nhau của cây quanh năm, dùng tươi hay sấy khô. Người ta có thể bảo quản quả Chanh dưới dạng cao hay muối để dùng dần.
Dược tính và công dụng của cây Chanh Kiên
Thành phần hoá học: Lá chứa tinh dầu 0,3-0,5% stachydrin. Vỏ quả chứa 0,5% tinh dầu gồm limomen,-pinen, -phellandren, camphen và -tecpinen. Cùi trắng của vỏ chứa pectin. Mùi thơm của Chanh là do các hợp chất citral và một số ít citronellal. Dịch quả chứa acid citric 5-10%, citral acid calcium và kalium 1-2%, citral ethyl, acid malic, vitamin C, B1, riboflavin. Hạt chứa dầu béo gồm các acid palmatic, acid stearic, acid linoleic, acid oleic.
Tính vị, tác dụng: Lá, rễ, vỏ quả có vị the, mùi thơm, tính ấm, có tác dụng giải nhiệt, hoạt huyết, khỏi ho, tiêu đờm, tiêu thực. Dịch quả có vị chua, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, khỏi nôn, tiêu thực, sáng mắt.
Công dụng, chỉ định và kết hợp: Cây Chanh được trồng để lấy quả ăn; đọt và lá non làm gia vị. Vỏ quả ngoài có tinh dầu dùng chế rượu Chanh. Lá, rễ, vỏ, quả Chanh dùng chữa ho hen tức ngực, khó thở, nhức đầu, mắt đau nhức, phụ nữ tắc tia sữa, đau sưng vú do huyết hư. Dùng cho người ăn uống kém hay bị nôn. Rễ và hạt chữa rắn cắn. Dịch quả giải nhiệt, đỡ khát, chữa nôn mửa, kém ăn. Ngày dùng 6- 10g dạng thuốc sắc. Dịch quả dùng uống tươi.
Cây Chanh Kiên và các bài thuốc
Bài thuốc:
- Nôn oẹ, ho khan: Chanh cắt từng miếng cho thêm vài hạt muối nhai nuốt.
- Trẻ con sốt cao, co giật, trợn mắt: Nước Chanh nguyên chất cho uống liên tục, thật nhiều và lấy vỏ Chanh vắt lấy nước xoa vào lồng ngực và xát tay chân từ trong ra, xát nhiều ở khuỷu tay, khe chân, thì sốt lùi và tỉnh.
- Cảm sốt nóng, không có mồ hôi hay cảm cúm mùa hè: Lá Chanh 60-80g sắc uống và xông hơi cho ra mồ hôi.
- Ho khan mất tiếng: Dùng vỏ rễ Chanh (bỏ lớp ngoài lấy lớp trắng), vỏ trắng rễ Dâu, rễ Bươm bướm, đều 15g sắc uống.
- Rắn cắn: Rễ Chanh 8g, hạt Chanh 4g, Phèn chua 2g, Gừng 2g, giã nhỏ, thêm 100ml nước sôi, lọc kỹ chia 2 lần uống trong ngày.
Đừng bao giờ sử dụng bất cứ thứ gì bạn không chắc chắn 100% là an toàn và nếu bạn đang bị ốm, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thứ mà bạn không quen thuộc.
Xem thêm:
Fan Page: Thanh Vân Các
Hội nhóm: Nhóm giác quan thứ 6
